تقلید خشک و خالی

سخنی از این جستار: «بس نکته غیر حُسن بیاید که تا کسی/ مقبول طبع مردم صاحب‌نظر شود.»

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

در مملکت ما برای اینکه سخنرانی (و هکذا تئاتر و کتاب و روزنامه و مجله) باب شود و طرف علاقه و توجه قاطبه‌ی ناس واقع گردد و روشنفکران و نخبگان را نیز جلب نماید، باید باب کِیف آن‌ها باشد، یعنی هم نافع باشد و هم مطبوع. لازمه‌ی این کار این است که سخنران، جایز شرایط سخنرانی باشد و دیمی نباشد و موضوع سخنرانی، جذاب و سودمند و دلنشین باشد و نیز همچنان‌ که سابقاً در مجالس روضه و موعظه، صاحب مجلس سعی داشت مجلس گرم و مطبوع باشد (حتی چای و گلاب و گاهی شیرینی توزیع می‌شد) مجلس سخنرانی هم نباید سرد و خاموش و کسالت‌انگیز باشد، بلکه باید با چراغ کافی و گل و ریحان و پرده‌های نقاشی دلپسند مزین باشد و خدام و کارکنان نیز مؤدب و خوشرو باشند. خلاصه آنکه در این کار هم مانند صدها و هزارها کار دیگر، تقلید خشک و خالی از فرنگی‌ها کافی نیست و باید به رموز کار پی برد و روحیه‌ی مردم را به‌دست آورد و اسباب کار را از هر جهت فراهم ساخت و موانع و مشکلات دل‌ناپسند را از میان برداشت و اعتقاد محکم پیدا کرد که:

بس نکته غیر حسن بیاید که تا کسی   مقبول طبع مردم صاحب‌نظر شود

برگرفته از کتاب:
جمالزاده، سیدمحمدعلی؛ فال و تماشا (مجموعه مقالات ادبی)؛ به کوشش علی دهباشی؛ چاپ نخست؛ تهران: سخن ۱۳۸۹.